kalacakyer.com
Doğu'nun İncisi ŞANLIURFA
DOĞUNUN İNCİSİ ŞANLIURFA
-Şanlıurfa Nerede?
-Şanlıurfa’ya Nasıl Gidilir?
-Şanlıurfa'nın adı nerden geliyor?
-Şanlıurfa da Nereleri Gezebiliriz?
1-Göbeklitepe
2-Balıklıgöl
3-Aynzeliha Gölü
4-Hz Eyüp Peygamber makamı ve cami
5-Rızvaniye Cami
6-Halilurrahman Cami
7-Hz İbrahim'in Doğduğu Mağara
8-Tarihi Şanlıurfa Çarşısı
9-Şanlıurfa Kalesi
10-Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi
11-Haleplibahçe Mozaik Müzesi
12-Şuayb şehri Harran
13-Sağ amatör Antik Kenti
14-El barur Kervansarayı
15-Halfeti
-Şanlıurfa da Ne Yenir?
DOĞUNUN İNCİSİ ŞANLIURFA
Fırat ve Dicle'nin hayat verdiği topraklar, Mezopotamya'nın incisi, verimli toprakları ile toplumlara yön veren Şanlıurfa. MÖ tarihi ile Şanlıurfa birçok medeniyete beşiklik etmiştir. Tarihin başlamasına eşlik eden Sümer,Babil, Asur, Enam gibi köklü uygarlıklar Urfa'ya hakim olmuşlar. Çok tanrılı dinlerin bilinen en eski merkezi, Tek tanrılı dinlerde burada doğmuş önemli gelişmelere kaynaklık etmiştir. Tek tanrılı dinlerden olan Musevilik, Hristiyanlık ve İslam’ın atası olarak bilinen Hz İbrahim Peygamber bu topraklarda doğmuş Urfa'da derin izler bırakmıştır. Ş.Urfa hakkında daha söylenecek o kadar çok şey var ki uzamasın, diye kısa kesiyoruz.
Şanlıurfa Nerede?
Şanlıurfa doğuda Mardin, batıda Gaziantep, kuzeyde Adıyaman, kuzeydoğuda Diyarbakır illeri ve güneyde Suriye ile çevrilidir. Şanlıurfa da karasal iklim görülür. Yazları aşırı derecede sıcak ve kurak bir iklime sahiptir. Kışları ise serin ve nemli geçer. Ş.Urfa 2 milyondan fazla nüfusuyla, bölgenin en kalabalık şehridir.
Şanlıurfa’ya Nasıl Gidilir?
Güneydoğu deyince akla Şanlıurfa gelir. Doğunun parlayan yıldızı Şanlıurfa’ya hava yolu ve kara yolu ile rahat bir şekilde ulaşımı sağlayabilirsiniz. Türkiye'de birçok şehirden Urfa’ya otobüs seferleri düzenleniyor. Havayolunu tercih edenler içinse Şanlıurfa merkezde GAP Havalimanı ile ulaşım sağlayabilirsiniz.
Şanlıurfa'nın adı nerden geliyor?
Şanlıurfa'nın bilinen en eski adı Edessadır. Ş.Urfanın kuruluş tarihi Helenistik krallıklardan Selevkoslar dönemine kadar uzanmaktadır. Selevkoslardan itibaren Şanlıurfa'ya , uzun bir zaman Edessa ismi anıldı. Edessa köken olarak Yunancadır. Yunan dilinde ise “suyu bol” anlamına gelir. Urfa da bu şekilde denmesinin önemli nedeni Karakoyun (Daysan) deresi ve kaynayan pınarlar suyu bol olarak ifade edilmiştir. Süryaniler ile birlikte edassa ismi rafa kalktı. Bu isim yerine Urhay’ı kullandılar. Zaman içinde Urfaya dönüştüğü söylenir. Osmanlı Devleti döneminde yazılı kaynaklar Urfa’ya Ruha ismini kullandığı belirtiyor. Köken olarak Arapça olan Ruhâ'dan gelmiştir. 20. yüzyıl ile birlikte Osmanlı Devleti döneminde Ruha adı kullanılmıştır. Belli bir dönem sonra halk arasında Türkçe söylenişi kabul edilirlerek Urfa’ya dönüşmüştür. Millî Mücadele döneminde gösterdiği başarıdan dolayı 1984 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi şehre Şanlı unvanı verilmiştir.
Şanlıurfa da Nereleri Gezebiliriz?
1-Göbeklitepe
Tarihin sıfır noktası, bilinen birçok tarihi bilgiyi değiştiren Göbekli Tepe, Şanlıurfa il merkezine 18 km uzaklıkta yer alıyor. Ş.Urfa'nın kuzeydoğusunda, Örencik köyü yakınlarında bulunan ve dünyanın en eski kült(dini) Uygarlığı kurulmuş. Göbeklitepe Şanlıurfa'nın önemli arkeolojik merkezlerden biridir. Göbeklitepe neolitik döneme ait bir dini yerleşim yeridir. 80.000 m2'lik alana kuralan merkezin tarihi M.Ö. 9500'lü yıllara dayanır. Göbekli Tepede yerleşim MÖ 8 bin dolaylarına kadar sürdüğü, bu tarihlerden sonra ilginç bir şekilde terk edildiği, anlaşılıyor. Burada inşa edilen yaplaların ortak özelliği, T biçimindeki planlı ve 10-12 tane dikilitaşın yuvarlak plan dahilinde dizilmiştir. Yapının merkezinde daha yüksek boyda iki tane dikilitaş karşılıklı olarak dikilmiş. Dikilitaşların üzerinde insan, el ve kol, çeşitli hayvan ve soyut semboller, kabartılarak olaylar betimlenmeye çalışılmış. Bu semboller bir öyküsünün olduğu veya bir durumu anlatığı bir mesaj ifade ettiği düşünülüyor. Kabartmlarda boğa, yaban domuzu, tilki, yılan, yaban ördeği ve akbaba hayvanlar daha sık kullanılmıştır. Bir yerleşim yeri değil, kült (dini merkez) merkezi olarak tanımlanmaktadır. Buradaki dini yapıların tarım ve hayvancılığa ile uğraşan son avcı grupları tarafından inşa edilmiş.
2-Balıklıgöl
Şanlıurfa merkezde yer alan Balıklıgöl,şehrin güneybatısında yer alıyor. Tarihi göl, Hz İbrahim'in ateşe atıldığı yer olarak bilinir. Bundan dolayı göl kutsal sayılıyor. Balıklıgöl her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilir. Gölü bu kadar önemli kılan doğal görünümünün yanısıra hikayesi… Kısaca hikayeden bahsedecek olursak,Hz İbrahim ile Nemrut arasındaki Mücadele (Nemrut Krala verilen ünvan ) Nemrut kendini Tanrı ilan eder. Hz İbrahim peygamber olarak buna karşı çıkar ve mücadele böylelikle başlar. Baskıyı artıran Nemrut Hz İbrahim'e kendisini Tanrı olarak kabul etmesini ister. Kabul etmeyen Hz İbrahim yakalatarak büyük bir ateşin içinde yakmaya karar verir. Bugünkü Balıklıgölün etrafına odun toplatır. O kadar büyük bir alan meydana gelir ki, Hazreti İbrahim mancılık ile ateşin ortasına atılır. Allah ateşe Hz İbrahim'e karşı Serin ve Selamet ol emri ile ateş suya, odunlar da balığa dönüşür. Bugün Balıklıgöl'de gördüğünüz balıkların kökeni oraya dayanıyor. Balıklıgöl yerli ve yabancı turistlerin yoğun olarak ziyaret ettiği bir mekan, yerli halk da dinlenmek için Balıklıgöl'ü sık sık ziyaret ediyor. Gölün tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Gölün ile ilgili diğer rivayetlerde var. Hristiyanlık ve Yahudilik mitolojileri gölün kutsal olduğuna işaret ediyor. 1970'lerde Balıklıgöl'de yüzme yarışmaları yapılıyordu. Balıkların tutulması yasak olup halk arasında da balıkları yiyenlerin rahatsızlanıp öldüğüne dair inanç var.
3-Aynzeliha Gölü
Balıklıgöl'ün bitişiğinde, Aynzeliha Gölü Ş.Urfa Kalesi'nin ön tarafında yer alıyor. Zeliha,Hz İbrahim'e inandığı için Nemrut tarafından ateşe atılmıştır. Zeliha'nın düştüğü yerde aynzeliha Gölü oluşmuştur. Balıklar kutsal sayıldığı için yenmez. Diğer bir rivayette ise Zeliha'nın gözyaşlarından oluştuğu Arapçada gözyaşı olan Aynzeliha ismi verilmiştir. Aynzeliha çevresinde çay bahçeleri var. Burada dinlenip çayınızı yudumlarken günün yorgunluğunu da atmış olursunuz.
4-Hz Eyüp Peygamber makamı ve cami
ŞanlıUrfa inanç turizminin başkenti olarak bilinir. Balıklıgöl civarı yoğun olarak ziyaret edilir. Rivayetlere göre Hz Eyüp hastalığı artınca bir mağaraya çekilir ve burada tedavi olduğu söylenir. Hz Eyüp çilehanesi olarak da adlandırılır. Hz Eyüp'ün hastalığı şifa olan su kuyusu ve yaslandığı Sabır Taşı da burada… İnancımıza göre Hz Eyüp Sabrı ile meşhurdur. Allah Hz İbrahim'i sınar ona dönemin en ağır hastalığı saylan cüzzam hastalığının verir. Halk tarafından dışlanan Hz Eyüp ile eşi ile birlikte inzivaya çekilir. Burada hastalığı için Allah'a dua eder. Bu Sabri karşısında Allah kuyu suyu ile yıkanmasını emreder. Su Hz Eyüp'ün hastalığına şifa olur. O gün bugündür bu oradaki çeşme suyu kutsal kabul ediliyor. Hastalara bu sudan içirilir. Türkiye'nin birçok yerinden su götürmek için gelenler var. Bu sudan içenlerin bir daha burayı ziyaret edeceğini de İnanılır. Şanlıurfa'nın en popüler yerler arasında yer alıyor.
5-Rızvaniye Cami
Balıklıgöl'ün hemen yanı başında bulunan tek minareli cami olarak dikkatleri çeker. Bu Cami 1716 yılında Osmanlı Devleti tarafından yaptırılmış. Bizans döneminde bu Cami yerinde bir kilise varmış. Rizvaniye Cami bir kemer gibi Balıklıgöl'ü çevreler otantik bir görüntü oluşturur.
6-Halilurrahman Cami
Balıklagöl mevkiinde bulunan camidir. Caminin olduğu yerde daha önce Bizans dönemine ait bir kilise varmış. 1211 yılında Eyyubiler döneminde Hz İbrahim Düştüğü yer olarak kabul edildiği için cami yapılmış. Cami yoğun olarak ziyaret edilen yerler arasında
7-Hz İbrahim'in Doğduğu Mağara
Dergah cami olarak da bilinir. Bu Cami müslümanlarca kutsal olarak kabul ediliyor. Mağaranın hikayesine gelince Nemrut bir rüya görür. Rüyada gördüğü olay onu çok etkiler ve rüya yorumcuları bu olayın tabir edilmesini ister. Müneccimler (rüya tabircileri) bir erkek çocuğunun saltanatına son vereceğini söyler. Nemrut telaşlanır, askerlere emir vererek doğacak tüm erkek çocukların öldürülmesini ister. Bunun üzerine Hazreti İbrahim'in annesi bir mağaraya sığınarak burada doğum yapar. Hz İbrahim burada uzun süre gizli olarak yaşar. Yedi yıl gizlendiği söylenir. Mağara her yıl binlerce turist tarafından yoğun olarak ziyaret edilir. Burada kuyudan çıkan suyun şifalı olduğuna İnanılır. Suyun birçok hastalığa iyi geldiğinide yerel halk tarafından söyleniyor. Peygamber efendimizin sakalı şerifininde burada yer alması yoğun olarak ziyaret edilmesinde etkili..
8-Tarihi Şanlıurfa Çarşısı
Ş.Urfa tarihinin Adete tarihi bir sayfanın örneklemi, Mezopotamya'nın kalbi olan bu şehir, buram buram tarih kokuyor. Çarşı otantik hanlardan meydan gelir. Hanların içerisinde birçok alışveriş merkezi bulunuyor. Halı, kilim geleneksel Ş.Urfa kıyafetleri oldukça ilgi görüyor. Halıcılar, Bakırcılar Çarşısında alışveriş severler için birçok hediyelik eşyada bulunur. Burda günün yorgunluğunu çıkarmak için kahve içmeyi unutmayın. Özellikle Menengiç kahvesini tercih edin.
9-Şanlıurfa Kalesi
Tarihi Kale dambak tepesinde bulunuyor. Bu tepe aynı zamanda Hazreti İbrahim'in ateşe atıldığı Tepe. Antik dönemde Kale osrhoene tarafından yaptırılmış. Kalenin geçmişi milattan önce 2000 yıllarına dayanıyor. Şu an kalenin var olan duvarlar Abbasiler tarafından yaptırılmış. Kalenin üzerinde bulunan iki sütun dikkatleri çekiyor. Bu sütunlar Hazreti İbrahim'in mancılık tekniği ile ateşe atılmasında kullanılan sütunlar olduğuna İnanılır. Kaleyi ziyaret etmek isteyenler Müzekart çıkartmayı unutmasınlar.
10-Şanlıurfa Arkeoloji ve Mozaik Müzesi
Şanlıurfa merkezde bulunan müzede Babil, Sümer, Hititlere ait önemli tarihi eserler bulunuyor. Bu müzede ayrıca Göbeklitepe'de çıkan birtakım tarihi eserler sergileniyor. Müze ücretli, Müze Kart yanınıza almayı unutmayın.
11-Haleplibahçe Mozaik Müzesi
Müzenin ilginç bir hikayesi var. Şanlıurfa belediyesi altyapı çalışmaları yaparken tesadüf olarak bu mozaikler rastlanır. Aslında bu mozaikler Roma dönemine ait evlerin kalıntıları olduğu anlaşıldı. Mozaiklerin çıktığı yerde müze kuruldu. Müzede sergilenen mozaiklerin dünyada başka örneği yok. Sergilenen eserler arasında Amazon kadınlarının kraliçeyi sergileyen mozaikler oldukça ilgi görüyor.
12-Şuayb şehri Harran
Şanlıurfa merkeze, Harran 45 kilometrelik mesafede, Urfa'ya en yakın konumda ilçesi Harran kelimenin tam anlamıyla bir açık hava müzesi, Roma dönemi evleri, eserleri Harran birçok kaya mezarı tarih severleri fazlası ile memnun ediyor. Harran Şuayb peygamberin de yaşadığı yer olarak kabul edilir. Burada Şuayb peygamberin makamı da bulunuyor. Harran'da manevi büyüğü sayılan Ebu'l Kays Harran'da yaşadığı yer, Hayati Harrani Hazretleri Türbesi bulunuyor. Harran tarihi milattan önce 6 binlere kadar dayanır. Harran Kümbet evleri oldukça ilgi çekiyor. Bu Kümbet evler, trollu denilen üst üste bildirim tarzı ile inşa edilen bu eserler İtalya'daki evleri de benzer olduğu biliniyor.
13-Soğmatar Antik Kenti
Harran, Roma dönemi şehir mimarisi ile dikkat çeker. Şehirde birçok mağara bulunuyor. Mağaralarda ay ve gezegen Tanrılarını inandıkları için kutsal alanlar mevcut, soğmatar antik kentinde kutsal Tepe üzerinde yer alan kabartmalar ve yazıtlar ziyaretçilerin büyük ilgisini çekiyor.
14-El Barur Kervansarayı
Kervansaray, Bağdat ile Harran Kervan ticareti yolu üzerinde kurulmuş. 1100'lü yıllarda oldukça yaygın olarak kullanılan yol Eyyubiler tarafından yapılmıştır. Anadolu'nun işgali ile birlikte Moğollar tarafından Han ahıra çevrilmiştir.
15-Halfeti
Halfeti milattan önce 855 yılında Asurlular tarafından kurulmuştur. O zaman Halfeti'ye şitamrat adı veriliyordu. Halfeti birçok barajın yapımı ile evlerin çoğu sular altında kaldı. Sular altında kalınca şehir 15 kilometre ileriye taşındı. Fırat'ın suları altında kalan taş mimarisi ile dikkat çeken Halfeti evleri saklı bir cennet, şehir kayıp kent olarak söylenmeye başlandı. Halfeti ciddi cittislow tarafından sakin Şehir olarak da kabul edildi. Kent her yıl binlerce turist tarafından ziyaret ediliyor. Bu durum turizmcilerin dikkatini çekmiş. İlçe hızlıca betonlaşmaya başlamış. Güzellikler Yok olmasına müdahale edilmezse şehrin doğal yapısı tamamen bozulacak..
Şanlıurfa'da Ne Yenir?
Şanlıurfa ülkemizin çok çeşitli bir mutfak kültürüne sahip olan şehirlerin başında geliyor. Şanlıurfa halkı, yemeklere büyük önem verir. Yöresel lezzetler, şehrin sınırlarını aşarak tüm Türkiye'ye yayılmıştır. Ş.Urfa yemek konusunda yöresinin hakkını veren, zengin yemek çeşitleri ile ziyaretçilerin gönlünü Feth eden nadir illerimiz arasında. Şanlıurfa’yı ziyaret sırasında alabileceğiniz yiyeceklerin başında baharatlıklar, isot, patlıcan, ev yapımı doğal biber ve domates salçası,şıllık tatlısı ve baklagiller…
Şanlıurfa Yöresel Yemekleri
-Ağzı Açık Etsiz Çiğ Köfte
-Üzlemeli Pilavı
-Söğülme
-Mumbar Dolması
-Borani
-Yahudi Köftesi
-İçli Köfte
-Aya Köftesi
-Yuvalak Köfte
-Beli Kırık Kebabi
-Balcan Kebabı
-Tepsi Kebabi
-Urfa Kebabı
-Kazan Kebabı
-Patates Kebabi
-Sini Taraklık
-Nohutlu Şehriyeli Bulgur Pilavı
-Şanlıurfa Yöresel Çorbaları
-Lebeni
